�?nh nghia ph?n m?m m� ngu?n m?

 1. Gi?i thi?u

1.1 �?nh nghia ph?n m?m m� ngu?n m? (PMMNM):

C� nhi?u d?ng b?n quy?n ph?n m?m v� c�ch ph�n ph?i. Ngu?i ta c� th? chia ch�ng th�nh 2 d?ng ch�nh: S? s?n c� c?a m� ngu?n v� gi� ti?n. M� ngu?n l� m� c?a ph?n m?m du?c vi?t b?ng m?t ng�n ng? l?p tr�nh cao c?p hon. Kh�ng nhu m� nh? ph�n (binary code), n� bi?u d?t c?u tr�c v� nguy�n l� c?a chuong tr�nh. M?t ph?n m?m du?c ph�n ph?i ? d?ng m� nh? ph�n c�n du?c g?i l� ph?n m?m m� ngu?n d�ng (closed source) ho?c blackbox.

B?ng 1: Ph�n lo?i PMMNM & c�c ph?n m?m kh�c (ngu?n: FLOSS Report)

M� ngu?n m? kh�ng ch? c� nghia l� cung c?p m� ngu?n. C�c di?u kho?n ph�n ph?i c?a PMMNM ph?i tu�n theo nh?ng ti�u ch� sau:

• Ph�n ph?i mi?n ph�
• M� ngu?n
• C�c s?n ph?m g?c
• To�n b? m� ngu?n c?a t�c gi?
• Kh�ng ph�n bi?t ngu?i d�ng hay nh�m
• Kh�ng ph�n bi?t linh v?c l�m vi?c
• Cung c?p license
• License kh�ng du?c ch? d?nh ri�ng cho 1 s?n ph?m
• License kh�ng du?c h?n ch? c�c ph?n m?m kh�c
• License ph?i trung l?p v? m?t c�ng ngh?

Ph�n lo?i v� t?ng quan v? license

PMMNM c� th? ph�n chia d?a theo c�c ti�u ch� c?a n�. Du?i d�y l� t?ng qu�t v? c�c d?ng license kh�c nhau:

B?ng 2: T?ng quan v? c�c d?ng license (ngu?n: FLOSS Report)

1.2 C�c s?n ph?m PMMNM:

(Ngu?n: www.opensource.org)

Internet d?y r?y nh?ng PMMNM d�nh cho m?c d�ch thuong m?i. C� th? n�i r?ng, kh�ng c� m� ngu?n m? s? kh�ng c� Internet.  M?t v�i s?n ph?m m� ngu?n m? ph? bi?n hi?n nay l�:

H? di?u h�nh

• Linux: h? di?u h�nh gi?ng Unix du?c s? d?ng nhi?u nh?t tr�n th? gi?i. C�c phi�n b?n c?a n� ch?y tr�n m?i h? th?ng, t? m�y t�nh x�ch tay, m�y d? b�n cho d?n c�c si�u m�y t�nh m?nh nh?t. �? bi?t danh s�ch c�c ngu?n ph�n ph?i Linux, xem t?i d�y.
• FreeBSD, OpenBSD, v� NetBSD: C�c BSD du?c d?a tr�n Berkeley Systems Distribution of Unix, ph�t tri?n b?i �?i h?c California, Berkeley.  M?t BSD kh�c d?a tr�n d? �n m� ngu?n m? l� Darwin, n?n t?ng c?a Apple's Mac OS X. 

Nhi?u router box v� m�y ch? h? th?ng t�n mi?n g?c (root DNS server) tr�n Internet gi? cho m?ng lu�n ho?t d?ng d?a tr�n n?n BSD ho?c Linux. Ngu?i ta cho r?ng Microsoft gi? k�n c�c BSD box nh?m duy tr� ho?t d?ng cho c�c d?ch v? MSN v� Hotmail c?a h?. Kh�ng c� g� d�ng ng?c nhi�n khi bi?t r?ng h?u h?t c�c h? di?u h�nh d?ng d?u trong kh? nang gi? m?ng internet ch?y t?t d?u l� m� ngu?n m?.

Internet 

• Apache, ch?y tr�n hon 50% m�y ch? web to�n th? gi?i.
• BIND, ph?n m?m cung c?p t�n mi?n (domain name service) cho m?ng Internet.
• sendmail, ph?n m?m v?n chuy?n e-mail quan tr?ng v� du?c d�ng r?ng r�i nh?t tr�n Internet.
• Mozilla, m?t thi?t k? l?i d?a tr�n m� ngu?n m? c?a tr�nh duy?t Netscape, dang l?y l?i l�nh d?a t? tay Netscape trong �cu?c chi?n gi?a c�c tr�nh duy?t".  N� d� ph�t tri?n nhanh ch�ng t? 1.0 l�n 1.2, tang th�m ch?c nang v� s? ?n d?nh m� kh�ng tr�nh duy?t kh�c n�o c� du?c.  
• OpenSSL l� chu?n giao ti?p an to�n (m� h�a m?nh) tr�n m?ng.

TCP/IP DNS, SSL, v� m�y ch? e-mail du?c ch� � d?c bi?t b?i ch�ng l� "k? gi?t ch?t gi?i h?n"; kh�ng ch? v� kh? nang m?nh m? v� c�ng, ch�ng c�n t?t d?n n?i kh�ng d?i th? c?nh tranh thuong m?i n�o c� th? thay th? n?i.

C�c c�ng c? l?p tr�nh

• Perl, Zope, v� PHP, l� nh?ng engine ph? bi?n sau "c�c n?i dung tr?c ti?p" (live content) tr�n m?ng to�n c?u.
• C�c ng�n ng? cao c?p kh�c nhu Python, Ruby, v� Tcl/Tk r?t th�nh c�ng v� th?nh h�nh trong d?i ngu nh?ng nh� ph�t tri?n nang d?ng.
• Tr�nh bi�n d?ch GNU v� c�c c�ng c? (GCC, Make, Autoconf, Automake, v� m?t s? kh�c)  du?c cho l� tr�nh bi�n d?ch m?nh, linh ho?t cung nhu d? m? r�ng nh?t hi?n nay.  H?u  h?t t?t c? d? �n m� ngu?n m? d?u s? d?ng ch�ng nhu c�ng c? ph�t tri?n ch�nh.

C�c c�ng c? ph�t tri?n du?c thi?t k? d?c bi?t t?t b?i kh�ng c� c�c c�ng c? chuong tr�nh m� ngu?n m?, PMMNM s? d�i h?i c�ng c? th�ch h?p d? x�y d?ng v� tinh ch?nh n�.  C� h�ng tram ng�n g�i m� ngu?n m? ph? bi?n, bao qu�t nhi?u linh v?c ph?n m?m, v� ng�y m?t ph�t tri?n nhi?u hon. V� sao? B?i PMMNM mi?n ph� l� m?t � tu?ng qu� h?p d?n d?n n?i m?t khi ngu?i ta b?t d?u hi?u n�, g?n nhu m?i ngu?i d?u mu?n h?c c�ch d�ng n�, ph�t tri?n v� t?o ra PMMNM c?a ri�ng m�nh d? chia s? c�ng nh?ng ngu?i kh�c. B?n cung c� th? l�m ra ti?n b?ng c�ch d�ng PMMNM giao s?n ph?m hay d?ch v? cho kh�ch h�ng c?a m�nh. 

2. PMMNM: Thu?n l?i & H?n ch?

Ph?n du?i d�y  tr�nh b�y nh?ng l?i �ch, s? b?o m?t v� nh?ng ph�t tri?n trong tuong lai c?a m� ngu?n m?.

2.1 L?i �ch

B?o m?t nh? m? v� B?o m?t nh? d�ng

V?i c�c ph?n m?m Black-Box, s? b?o m?t c� du?c b?ng c�ch che gi?u m� ngu?n, ngu?c l?i, PMMNM cho ph�p nhi?u ngu?i d�ng c� th? nh?n bi?t c�c do?n m� cung nhu tu? bi?n ch�ng.

�    ���ng tay v? n�n k�u� (Four eyes see more than two eyes)

�    Ph?n h?i trong c?ng d?ng: ph?n ?ng c?a m?i ngu?i di?n ra nhanh hon khi s? c? b?o m?t du?c ph�t hi?n.

�    C?n �t mi?ng v� hon (patch)

�    �t cu?c t?n c�ng nguy hi?m hon

T�nh tuong th�ch

Kh? nang d?nh d?ng l� v� h?n, do d� c�c c�ng ty c� th? tu? bi?n m� ngu?n cho ph� h?p v?i nhu c?u .  �i?u n�y cho ph�p m� ngu?n li�n t?c du?c ph�t tri?n.

Hi?u nang

Hi?u nang c?a c�c PMMNM thu?ng cao hon so v?i ph?n m?m d? quy?n v� t�nh ?n d?nh v� d? tinh c?y.

Kh�ng l? thu?c v�o nh� s?n xu?t

V?i m� ngu?n m? s? kh�ng c�n s? l? thu?c v�o nh� s?n xu?t, kh�ng c�n ph?i d?i m?t v?i nh?ng v?n d? ph�t sinh nhu khi m?t nh� s?n xu?t ph?n m?m d?c quy?n ph� s?n.

Chi ph�

-          Chi ph� mua PMMNM th?p hon, nhung chi ph� hu?n luy?n ban d?u cao hon

-          Y?u t? quy?t d?nh & then ch?t: TCO (T?ng chi ph� s? h?u)       

N�i chung, m� ngu?n m? c� giai do?n ki?m nghi?m l�u d�i hon, cho ph�p nhi?u th?i gian hon d? ph�t tri?n v� hu?ng t?i s? ?n d?nh cao hon. �ua v�o s? d?ng khi d� ?n d?nh d?ng nghia v?i gi?m s? c? v� chi ph�.

2.2 H?n ch?

�a d?ng v� ph?c t?p

C?ng d?ng m� ngu?n m? d� ph�t tri?n nhi?u ?ng d?ng da d?ng v?i nh?ng ch?c nang tuong t? nhau. �i?u n�y g�y kh� khan cho nh?ng ngu?i m?i s? d?ng trong vi?c ch?n l?a. Co c?u ch?n l?a d� du?c thi?t l?p nhu nh� s?n xu?t, gi� c?, th? ph?n ho?c h? tr? ch? cung c?p m?t s? gi�p d? c� h?n.

V?n d? th?c s? l� m?t khi gia tang t�nh da d?ng s? d?n d?n s? ph?c t?p trong khi v?i x� h?i ng�y nay, ngu?i ta lu�n mong mu?n s? don gi?n.

M?t gi?i ph�p kh? thi cho v?n d? n�y c� th? l� s? ch?n l?a tru?c c?a nh� ph�n ph?i

S? du th?a

S? chia nh�nh m� ngu?n c� th? d?n d?n s? l�ng ph� trong qu� tr�nh ph�t tri?n n�. N?u c�c ngu?n ph�t tri?n du?c k?t h?p v� t? ch?c l?i m?t c�ch t?t hon th� hi?u su?t s? du?c n�ng cao.

Thi?u c�c ?ng d?ng

V?n c�n nh?ng linh v?c v?ng b�ng c�c PMMNM. (VD: m?t tr�nh bi�n so?n HTML nhu MS Frontpage)

B?t ti?n

M� ngu?n m? thu?ng ch? t?p trung v�o c�c m� c?a n� m� �t ch� � d?n thi?t k? giao di?n v� ph�t tri?n c�c ti?n �ch. Trong Microsoft World, h?u h?t c�c ph�t tri?n trong v�i nam g?n d�y d?u thu?c linh v?c ti?n �ch v� ph�t tri?n giao di?n ngu?i d�ng.

Th�m v�o nh?ng m�u thu?n tr�n, ngu?i ta ph?i xem x�t vi?c d�ng m?t s?n ph?m d?c quy?n ch?ng h?n nhu c?a Microsoft v?n r?t n?i ti?ng v?i vi?c chuy?n sang d�ng PMMNM ph?i h?c c�ch s? d?ng c�c ?ng d?ng m?i.

3. V� d? v? tri?n khai PMMNM ? m?t co quan nh� nu?c:

3.1 : Tru?ng h?p ? Munich (�?c)

Ngu?n: http://www.muenchen.de/Rathaus/dir/limux/projekt/89257/index.html

D? �n �LiMux� [ Linux � M�nchen ]

D? �n �LiMux � Cu?c c�ch m?ng C�ng ngh? th�ng tin�

Ng�y 28/5/2003, H?i d?ng th�nh ph? th�ng qua ngh? quy?t chung chuy?n d?i sang d�ng PMMNM. C�ng t�c chu?n b? v� c�c nghi�n c?u v? t�nh kh? thi k? thu?t du?c x�c ti?n, d?ng th?i m?t k? ho?ch t?ng �p d?ng du?c d? ra. Hon 1 nam sau, ng�y 16/6/2004, H?i d?ng th�nh ph? Munich (�?c) d?ng � chuy?n d?i to�n b? m�y t�nh c?a h? sang d�ng PMMNM.

Tru?c khi s? chuy?n d?i b?t d?u, r?t nhi?u c�ng t�c chu?n b? c?n du?c ti?n h�nh. Cho d?n m�a thu 2004, m?t k? ho?ch chi ti?t s? du?c th?c thi. M?t d?i ngu PMMNM s? du?c th�nh l?p nh?m h? tr? cho m?t m�i tru?ng l�m vi?c h?p nh?t, cung nhu k?t h?p cung c?p gi�p d? k? thu?t cho vi?c chuy?n d?i. H?i d?ng th�nh ph? s? kh�ng ch? �p d?ng nh?ng ki?n th?c n?i b? m� c�n c? s? h? tr? t? b�n ngo�i.

S? c� nh?ng k? ho?ch hu?ng d?n ban d?u, kh?i di?m v�o cu?i m�a thu 2004, tru?c khi t? t? chuy?n sang khu v?c kh�c v�o nam t?i. K? ho?ch chuy?n d?i du?c thi?t l?p nh?m ho�n t?t m?i vi?c v�o nam 2008, khi t?t c? 14,000 m�y tr?m s? ch?y v?i PMMNM, v� s? kh�ng d�ng b?t c? s?n ph?m n�o s?p t?i c?a Microsoft.

D? �n � LiMux - Cu?c c�ch m?ng C�ng ngh? th�ng tin� du?c chia l�m 2 giai do?n ch�nh: Giai do?n Kh�i ni?m v� Giai do?n chuy?n d?i. Trong khi giai do?n Kh�i ni?m t?p trung nhi?u v�o s? chu?n b? v� t? ch?c, th� giai do?n sau th?c s? l� giai do?n chuy?n d?i.

Ph?n du?i d�y m� t? chi ti?t c�c giai do?n. �? bi?t th�m th�ng tin, h�y xem website c?a d? �n.

http://www.muenchen.de/Rathaus/dir/limux/projekt/89257/index.html

Giai do?n Kh�i ni?m: T?ng quan

C?u tr�c d? �n:

Ban Qu?n L� d? �n du?c t?p h?p t? nh?ng nh� qu?n l� d? �n c?a IBM v� SuSe, m?c ti�u ch�nh c?a h? l� li�n k?t v� di?u khi?n to�n b? d? �n. H? cung xem x�t c�c van b?n ph�p l�.

C�c nh�m kh�c g?m:

            - Qu?n l� truy?n th�ng (KoM)

- Van ph�ng qu?n l� Ki?n tr�c (AMO)

D? �n du?c chia l�m nhi?u d? �n nh? t?p trung v�o c�c linh v?c chi ti?t nhu:

-          C?u h�nh m�y kh�ch

-          Ki?m tra m? & hi?u l?c

-          Hu?n luy?n v� gi?i thi?u

-          Chuy?n d?i

-          D?ch v? h? t?ng trung t�m

Giai do?n Chuy?n d?i: T?ng quan

Ban Qu?n L� d? �n x? l� nh?ng m?t sau:

-          K? ho?ch Nh�n s?

-          K? ho?ch Chuy?n d?i v� Th?i gian

-          B�o c�o

-          S? d?ng c�c c�ng c? di?u khi?n

-          Theo d�i k? ho?ch

-          Ph�n t�ch v� Quy?t d?nh

-          T?ng qu?n l�

-          Coi s�c ng�n s�ch d? �n

Van ph�ng Qu?n L� d? �n du?c chia theo nh?ng d? �n ph?:

-          �?i ngu M� ngu?n m? - Win

-          Cung c?p h? t?ng k? thu?t

-          Li�n k?t d�o t?o

-          K?t h?p d? �n Hu?ng d?n v� Th?c thi

3.2 M?t s? v� d? kh�c

Trung Qu?c

C�ng v?i c�c l� do thuong m?i trong vi?c b?o v? ph?n m?m n?i d?a, b�n c?nh d� c�n do b?o m?t. Ch�nh ph? Trung Qu?c h? tr? ch�nh th?c h? di?u h�nh Red Flag Linux  b?i m� ngu?n m? cho c�c vi�n ch?c th?y r?ng kh�ng c� ph?n m?m gi�n di?p c�i d?t tr�i ph�p .

Ph�p

Hu?ng d?n chung v? thu? nh?p kh?u c?a Ph�p (DGI) uu ti�n d�ng gi?i ph�p m� ngu?n m? cho c�c m�y ch? qu?n l� khai b�o tr�n m?ng . V?i LGPL (lesser general public license) JBoss, gi?i ph�p ph?n m?m m� ngu?n m? n?m quy?n l�m ch? h? th?ng, bao g?m c�c ng�n ng? c� dang k� b?n quy?n nhu Java.

4. Ngu?n tham kh?o:

http://www.opensource.org/docs/definition.php

http://www.ig.cs.tu-berlin.de/ap/rl/2002-05/Leiteritz-DA-OSS-Geschaeftsmodelle-052002.pdf

B�o c�o t?ng k?t FLOSS  � Ph?n m?m M� ngu?n m? : �i?u tra v� Nghi�n c?u

http://www.muenchen.de/Rathaus/dir/limux/projekt/89257/index.html