Quan l?n mua v�ng

5. D�n gi?n quan

C� hai anh l�nh h?u h? quan l�u ngay, th?y quan d� �c l?i hay an ti?n, c? c� vi?c v�o c?a quan l� y nhu b? d�nh d?p t�n t?, d?n l�c x� ti?n ra m?i th�i.

M?t h�m, r?i r�i, hai anh ng?i kh�o chuy?n v?i nhau, n�i x?u quan. M?t anh b?o:

- �c th? th� c� ng�y d�n n� qu?t l?i cho m� xem!

Quan qu�n qu?t chi qu�n quan
D�n d?n d?n chi d?n d�n
Quan l� quan, quan qu�n d�n
D�n l� d�n, d�n gi?n quan.

Ch?ng ng? quan di qua nghe du?c tr?n m?t h?i: - Bay n�i g� th??

Anh kia n�i ch?a:

- B?m quan, con b?o: "Quan qu?n d�n, d�n... c?n quan. Kh�ng c� quan th� ai cai tr? d�n".





6. Quan th? v� quan v� x? nhau

Quan V� gh�t quan Th?, tr�ng th?y quan m?i d?c m?t v? c�u d?i x?:

Th? v�o h?u, th� d?ng th? tr�ng,
Th? cung mu?n, th? kh�ng c� ?y.

B?n ch? th? ? day c� b?n nghia v� du?c gi? th�ch ngay, ch? th? d?u l� h?u h?, ch? th? hai l� tr�ng, ch? th? ba l� mu?n, ch? th? tu l� ?y.

Quan th? t?c qu� d?i l?i:

Vu c?y m?nh, vu ra vu mua,
Vu g?p mua, vu u?t c? l�ng.

B?n ch? vu cung c� b?n nghia v� du?c gi? th�ch ngay nhu b?n ch? th? ? v? tr�n. Hai b�n d?i nhau d�u gi?i c?, th?t l� k? t�m l?ng ngu?i n?a c�n.





7. Di?u k?

M?t quan v� c� t�nh s? v?. M?t h�m, dang c?m c? v?i gi?c ? bi�n th�y, b?ng nghe tin m?t b�o l� phu nh�n dang ? sau lung x�ng t?i d? h?i t?i quan v? vi?c quan dem n�ng h?u di theo, quan b�n tri?u t?p ban tham muu l?i v?n k?.

K? dua k? n�y, ngu?i b�y muu n?, tu?ng qu�n d?u th?y kh�ng ?n. B?ng m?t vi�n qu�n su, v?n d�ng r�u qu?p, ti?n l?i t�u r?ng:

- Tru?c m?t, d?ch qu�n nhu gi� b�o, sau lung phu nh�n nhu nu?c lu. Song l?t v�o tay gi?c kh�ng nguy b?ng l?t v�o tay phu nh�n. Ch? c� nu?c tu?ng qu�n h�ng gi?c, d? tho�t kh?i tay phu nh�n l� hay hon c?.

�ng tu?ng v? d�i khen:

- Di?u k?! Tuy?t di?u k?!





8. B? m�y! �� ch?t v?i tao chua?

M?t anh, nh� c� gi?, v? v?a l�m c? xong, d?t l�n b�n th? th� m?t con ru?i d?n d?u ngay l�n dia th?t. Ch? v? v?i k�u l�n:

- Th�i ch?t r?i! M�m com c�ng �ng b� m� anh kh�ng coi c?n th?n d? ru?i n� d?u v�o, l�m u? t?p m?t r?i!

Anh ch?ng nghe th?, gi?n con ru?i l?m, nghi b?ng: Hai v? ch?ng l�ng th�nh l�m du?c m�m com m� con ru?i n� l�m � u?, gi? c� c�ng, �ng b� cung kh�ng v? hu?ng n?a, li?n l�n huy?n k�u:

- B?m l?y quan l?n, ch�ng t�i v?t v? quanh nam h�m nay m?i l�m du?c m�m com c�ng �ng b�, th? m� con ru?i n� s� v�o, l�m � u? c?. Xin quan l?n x? t?i nh?.

Quan nghe xong b?o:

- Tao cho ph�p m�y t? r�y h? th?y n� b?t k? ? d�u, c? d�nh cho ch?t.

Quan v?a bu�ng l?i, th� m?t con ru?i d?n d?u ngay tr�n m� quan.

Anh kia tr�ng th?y, m?m m�i, giang tay t�t b?p v�o m?t quan ch?i:

- B? m�y! �? ch?t v?i �ng chua!





9. C� con giun d?t!

Quan tu?n r?m r�u, ng?i an com v?i quan �n kh�ng r�u. C� h?t com d�nh v�o r�u quan tu?n, anh l�nh h?u quan tu?n v?i b?m:

- B?m c? l?n, trong b? r�u c? l?n c� h�n ng?c minh ch�u. Quan tu?n th?ng th?ng vu?t r�u d? cho h?t com roi xu?ng.

Quan �n v? nh�, b?o anh l�nh h?u m�nh:

- �?y m�y xem! L�nh b�n quan tu?n kh�n ngoan th? d�y! Gi� m�y h?c du?c nhu n� th� c� ph?i tao cung du?c m�t m?t kh�ng?

C�ch m?y h�m sau, quan tu?n sang quan �n an com. C� s?i b�n d�nh ? m�p quan �n, anh l�nh h?u quan an tr�ng th?y v?i b?m:

- B?m c? l?n, tr�n m�p c? l?n c� con giun d?t d?y ?!





10. Ba anh d?y t?

M?t l�o nh� gi�u c� ba anh d?y t?, nhung m?i anh m?t t�nh, anh th� r?t c?n th?n, anh th� r?t lo xa, c�n m?t anh th� r?t l? ph�p. L�o l?y l�m d?c � l?m.

M?t h�m, c?u con c? l�o ng� xu?ng ao, anh c?n th?n tr�ng th?y, ch?y v? thua v?i ch?:

- Thua �ng, c?y c? nh� ng� xu?ng ao, xin �ng cho ph�p con di v?t c?u l�n ?!

V?t l�n du?c, th� c?u c? d� ch?t ngo?o r?i. L�o li?n v�c g?y du?i, anh c?n th?n ch?y bi?n. L�o sai anh lo xa di mua �o quan v? li?m. �u?c m?t l�c, anh n�y mang v? hai c�i. Th?y th? �ng ch? tr?ng m?t:

- T?i sao mua nh?ng hai c�i, th?ng kia?

Anh n�y tr? l?i:

- ?y, con mua ph�ng xa, nh? c?u hai c� ch?t du?i th� c� c�i d�ng ngay.

L�o l?i v�c g?y du?i di.

Ch? c�n anh l? ph�p v?n du?c l�ng ch?. M?t h�m, anh ta c�ng m?t ngu?i n?a c�ng ch? nh� di choi. �?n ch? l?i b�n ng?p d?n lung ?ng ch�n m� anh ta v?n vui v? kh�ng m?t l?i ph�n n�n. Th?y th? �ng ch? khen:

- Anh kh� l?m, bi?t ch?u kh�. C? c? di r?i d?n t?t ta s? may cho b? c�nh.

V?a n�i d?n d?y th� anh d?y t? d?t c�ng xu?ng gi?a d?ng b�n khoanh tay l? ph�p n�i:

- Con xin da t? �ng!




11. B?n c?ng, s�u c?ng

M?t th?y cai sai l�nh l? di tr�t g?p (1); b?o anh ta l?y ng?a m� cu?i. Anh l�nh l? gi?t ng?a ra du?ng nhung kh�ng cu?i, c? x?n qu?n l�n t?n g?i, c?m c? ch?y theo ng?a. Ngu?i qua du?ng l?y l�m l? h?i:

- Anh di�n hay sao m� kh�ng cu?i l�n ng?a ch?y cho mau?

Anh l�nh l? tr? l?i:

- Kh�o cho anh! B?n c?ng l?i nhanh hon s�u c?ng du?c �!

(1) tr�t: cung nhu ng�y nay ta n�i c�ng van





12. Ghen b�ng ghen gi�

M?t anh h?c tr� c� t�nh hay ghen mu?n th? l�ng v?. T?i d?n anh ta ng�i n�p m?t x�, d?i v? di qua th� ch?y ra �m ch?m l?y. V? gi?t m�nh k�u l�n. Anh ta m?ng l?m, n�i:

- R� th?t ph�c nh� m�nh. �u?c ngu?i v? trinh ti?t.

M?t h�m, xem s? d?n ch? T?n C?i gi?t Nh?c Phi anh ta gi?n l?m, tay dang c?m c�i ch�n, quang xu?ng d?t v? tan. V? th?y th?, n�i:

- C? nh� c� mu?i c�i ch�n, d?p m?t ch�n r?i, c�n c�i n�y l?i d?p n?t, l?y g� m� u?ng nu?c?

Anh ta nghe n�i, tr?n m?t qu�t to l�n:

- � �! M�nh b�nh th?ng T?n C?i �! Hay l� m�nh d� th�ng d�m v?i n�?





13. Sao d� v?i ch?t

M?t �ng th?y lang xua nay v?n khoe ch?a b?nh gi?i, ng�y n? c� m?t �ng l�o d?t ng?t l?i h?i:

- L�o nghe th?y ch?a b?nh th?n l?m, th?y d� ch?a kh?i du?c m?y d�m r?i?

�ng lang qu? quy?t d�p:

- Bao nhi�u d�m m� nghe l?i t�i l� ch?a kh?i h?t.

�ng l�o cau m?t n�i:

- Th?y qu�n r?i �? Th?y b?o th?ng ch�u nh� t�i u?ng thu?c c?a th?y m?t nam th� kh?i, sao n� m?i u?ng du?c ba th�ng d� ch?t?

�ng lang xua tay n�i:

- R� r�ng t?i c?u nh� kh�ng ch?u nghe l?i t�i. T�i b?o u?ng thu?c m?t nam, sao m?i u?ng ba th�ng d� v?i ch?t? C? u?ng thu?c d? nam, xem c� kh?i kh�ng n�o?





14. Con thanh t?nh

�ng quan n? mu?n an th?t ?ch, sai l�nh di b?t, nhung l?i kh�ng mu?n d�ng ti?ng "?ch", nghe kh�ng sang, b?o l� di b?t con thanh t?nh, � n�i trong s?ch, kh�ng an b?n.

L�nh nghi n�t �c m� kh�ng hi?u "con thanh t?nh" l� con g�, g?p ai cung h?i. H?i nh� su, nh� su n�i:

- ? tr�n d?i n�y, ch? c� nh� tu h�nh l� thanh t?nh th�i!

L�nh m?ng qu� b?t su tr�i l?i, l�i v? d? du?i nh� giam, v?i v�ng l�n c�ng du?ng thua:

- B?m con d� b?t du?c con thanh t?nh v? d�y r?i ?.

Quan truy?n: - Th? th� ch?t d�u l?t da cho ta!

Su nghe, s? m?t v�a, l?y l?c.

- Nh? anh l�n b?m quan, h�m qua t�i c� an m?y mi?ng th?t c?y, ch?ng du?c thanh t?nh n?a, xin quan x�t cho!





15. S�t sinh t?i n?ng l?m!

M?t ngu?i d�nh c� dem c� v�o ch? b�n. C� nh� su tr�ng th?y, b?o:

- Ng�y n�o nguoi cung s�t sinh, t?i n?ng l?m! �? nh� ch�a l�m l? s�m h?i cho, c� b?ng l�ng kh�ng?

Ngu?i d�nh c� h?i: - S�m h?i th� ph?i th? n�o?

Su b?o: - B�n r? c� cho nh� ch�a d? nh� ch�a ph�ng sinh, th? xu?ng ao.

Ngu?i d�nh c� n�i:

- V�ng! Nhung xin nh� ch�a cho m?i con nam ti?n, ch? k�m kh�ng du?c.

Su n�i:

- Nam m� ph?t! Sao d?t th?! Xua nay nh� ch�a v?n mua c� r�n ? h�ng com cung ch? c� ba ti?n m?t con, n?a l� c� chua r�n.





16. H?t khoe ch?

C� m?t nh� su hay khoe ch?, th�ch d?i d�p. M?t h�m, h?c tr� v�o vui c?nh ch�a, nh� su ra c�u d?i, th�ch d?i:

- Nh?t si nh� n�ng, h?t g?o ch?y r�ng, nh?t n�ng nh� si

Th?y c�u d?i c� � ch�m ch?c m�nh, anh h?c tr� li?n tr? mi?ng:

- Tr�n su du?i s�i, ng?ng lung tr? l?i, tr�n v�i du?i su

T? d�, nh� su ch? lo d?c kinh k?, kh�ng d�m khoe ch? n?a.





17. Cha c? v� su �ng thi t�i

M?t �ng cha th?y su dang dang d�n l�m l?, mu?n x? �ng su, d?c lu�ng m?t v? c�u d?i:

Su �ng dang d�n, v�i ra kia, ti?u ra d?y.

V�i v?a c� � v� v�i, v?a c� � d?i ti?n, ti?u v?a c� � ch� ti?u, v?a c� � ti?u ti?n.

Nh� su cung kh�ng v?a, ch? h�m ch? nh?t th?t cho dang r?a t?i m?iv�o nh� th? d?i l?i:

C? cha r?a t?i, tra d?ng tru?c, s? d?ng sau.

C�u d?i l?i cung t�i t�nh! Cha c� hai nghia: �ng cha, v� "tra" v�o; s? cung c� hai �: b� s? (souer) v� s? m�.




18. Xin ti?n ti�n

C� hai anh hay n�i l�o. M?t h�m, c�ng di t?m v?i nhau, anh n? mu?n l�e anh kia, n�n mang theo nam ti?n c?a m�nh r?i l?n cu?ng nu?c, l�c ngoi l�n ch�a nam ti?n ra, n�i:

- Tao l?n xu?ng g?p hai �ng ti�n dang d�nh c?. Tao v�o xem th� hai �ng ?y cho tao nam ti?n b?o di ch? kh�c. Tao m?ng qu� boi l�n d�y.

Anh kia bi?t anh n�y n�i l�o, d?nh x? l?i. Anh ta gi? b? tin l� th?t, h?i:

- Th?t �! Th?t th� d? tao l?n xu?ng xem, may ra xin du?c m?y ti?n n?a th� hay.

N�i r?i li?n l?n xu?ng. M?t l�t boi l�n:

- Tao l?i g?p hai �ng ti�n d�nh c?. Tao mon men d?n d?nh xin ti?n, th� hai �ng ?y m?ng, b?o: "Th?ng tru?c xu?ng d�y, d� cho nam ti?n b?o v? chia nhau. V?y c�n xu?ng qu?y r?y g� n?a!"

Bi?t l� b? x?, nhung anh n? cung d�nh ph?i chia cho anh kia hai ti?n ru?i.


19. Nh?t b�n tr?ng, nh?t b�n khinh

M?t anh th? m?c hay ch? v�o l�m cho nh� m?t �ng quan huu tr�. �ng quan th?y anh ta lanh l?i, n�i nang ho?t b�t, m?i h?i:

- Tru?c kia anh c� h?c h�nh du?c ch? g� kh�ng?

Anh ta tr? l?i: - B?m c� ?!

�ng quan li?n ch? con ng?a b?ch qu� c?a m�nh dang d?ng an ? g�c s�n, b?o:

- Anh th? l�m b�i tho v?nh con ng?a xem, hay th� ta s? thu?ng.

Anh th? m?c ?ng kh?u d?c:

B?ch m� mao nhu tuy?t (Ng?a tr?ng l�ng nhu tuy?t)
T? t�c cuong nhu thi?t (B?n ch�n c?ng nhu s?t)
Tu?ng c�ng k? b?ch m� (Ng�i cu?i ng?a tr?ng)
B?ch m� t?u nhu phi (Ng?a tr?ng ch?y nhu bay)

Quan g?t g� khen hay, r?i thu?ng cho m?t th�ng th�c, m?t quan ti?n.

Anh th? ra v?, g�nh b�n th�ng th�c, b�n d? l?, th?t b�n n?ng b�n nh?, li?n n�i ch?: "Nh?t b�n tr?ng, nh?t b�n khinh". Quan nghe n�i li?n cho th�m m?t th�ng th�c n?a d? g�nh cho c�n.

Anh ta v? nh� k? l?i c�u chuy?n cho m?i ngu?i nghe. C� anh h�ng x�m, d?t d?c c�n mai, nhung th?y du?c l?m ti?n, l?m th�c nhu th?, n?i t�nh tham, li?n b?o anh th? m?c d?y cho b�i tho v� c�u n�i ch? n?. H?c thu?c r?i, anh ta cung s?p m?t d�i quang g�nh v� m?t �t d?ng c? v�o dinh quan xin vi?c.

Quan cung h?i nhu l?n tru?c v� anh n�y h� h?ng d�p m�nh l� h?c tr�. Quan nh�n ra s�n, th?t b� c? qu�t s�n b�n b?o anh ta l�m tho v?nh b� c?. Anh n�y d� hoi l�ng t�ng, v� ch? thu?c m?i b�i tho v?nh con ng?a, b�y gi? bi?t v?nh b� ? th? n�o? Nhung d� tr�t th� ph?i tr�t cung ?ng kh?u d?c:

B� c? mao nhu tuy?t...

Quan g?t d?u: - ?, du?c d?y!

Nghe quan khen, anh ta v?ng b?ng d?c ti?p:

T? t�c cuong nhu thi?t.

Quan cau m�y: - � hoi �p, nhung cung t?m du?c, ng�m ti?p di!

M?ng qu�, anh n�y d?c m?t m?ch:

Tu?ng c�ng k? b� c?,
B� c? t?u nhu phi.

Quan nghe xong gi?n qu�, qu�t ngu?i nh� n?c ra d�nh cho ba muoi roi v�o m�ng. �?ng d?y anh ta v?a xoa v?a n�i: "Nh?t b�n tr?ng, nh?t b�n khinh". Quan nghe n�i li?n b?o d�nh th�m ba muoi roi n?a v� lung cho c�n.




20. C� d�u th? t�i ch� d?

T?i h�m d?ng ph�ng, c� d�u d�ng c?a bu?ng kh�ng cho ch� r? v�o, ra m?t v? c�u d?i, b?o d?i du?c m?i m? c?a. C� d�u d?c:

Hang Thi�n Thai, then kh�a d?ng d�o, d�ng ch?t l?i k?o ch�ng Luu quen l?i cu

C� d�u d� d�ng di?n "Luu th?n nh?p Thi�n Thai" d? ra c�u d?i. Nhung c� r? kh�ng ph?i tay v?a, d�ng lu�ng di?n "B�i C�ng nh� H�n d?n qu�n v�o c?a H�m C?c", d�i l?i:

C?a H�m C?c, l?ng khu�n t?o h�a, m? toang ra cho �ng B�i d�n qu�n v�o.

C� d�u ch?u l� d?i gi?i v� m? toang ngay c?a ra d? d�n ch� r? v�o.





21. L�m theo b? v?

C� anh ch�ng kia, t�nh r?t kh� kh?. Bi?t th? n�n tru?c khi anh ta di l�m r?, m? anh ta d� dinh ninh d?n d�:

- Th?t b? v? l�m g� th� con ph?i l�m theo, ch? d?ng h?ch m?t l�n m� nh�n, ngu?i ta cu?i cho, nghe kh�ng?

Nh? l?i m? d?n, m?t h�m b? v? dang cu?c d?t, anh ta ch?y l?i d? l?y cu?c n�i:

- Th?y d? con l�m cho.

�ng b? v? vui v? trao cu?c cho, r?i di tr?ng chu?i. Th?y th?, anh ta l?i ch?y theo v� b?o d? d� anh l�m cho.

L?n n�y �ng b? v? kh�ng n�i g� c?, b? di d?n tre. Anh ta l?i ch?y theo gi?t l?y dao . B?c m�nh v� anh con r? gi�nh m?t vi?c m� ch?ng l�m xong vi?c g�, �ng ta b? v? nh�. D?c du?ng c�i khan b?t d?u vu?ng ph?i c�nh tre, �ng ta cung kh�ng bu?n nh?t, c? th? di. Anh con r? kh�ng c� khan cung v? c?i ngay �o treo l�n c�nh tre, r?i t?t t? ch?y theo b? v? v?.

V? d?n nh�, �ng ta h?m h?m ch?y v�o bu?ng v? sinh s? v?i v?:

- �? ngu! Ch?n th? n�o m� l?i v? ph?i m?t th?ng r? di�n. S�ng nay ch?ng l�m du?c vi?c g� v?i n� c?!

Hai v? ch?ng c�i nhau, r?i �ng ta d?p cho v? m?t d?p.

Anh r? v?a h?c t?c ch?y v?, th?y th? cung co c?ng d?p cho m? v? th�m m?t d?p n?a ng� lan k?nh.





21. Nguy?n v?ng c?a anh lu?i

C� m?t anh su?t ng�y d�m ch? n?m m?t ch?, c� hai b?a com cung kh�ng mu?n h� mi?ng an. Th? l� ch?t d�i. Xu?ng �m ph?, Di�m Vuong b?t d?u l�m ki?p m�o. Anh ta b�n t�u:

- Mu�n t�u �?i Vuong, �?i Vuong b?t h�a ki?p m�o, th� xin cho du?c m?t b? l�ng den tuy?n, ch? c� c�i mui l� l�ng tr?ng m� th�i.

Di�m Vuong kh�ng hi?u � ra l�m sao, h?i l?i:

- �? l�m g�?

Anh ta t�u:

- �? khi con n?m trong x� t?i chu?t kh�ng tr�ng th?y, ch? th?y c�i d?m tr?ng, uu?ng l� c?c m?, ch?y l?i g?m, th? l� con c? vi?c h� m?m ra an th?t, kh�ng m?t c�ng r�nh b?t n?a.